De jaarwisseling is een mooi moment om het eens te hebben over jaartellingen. Iedereen is vertrouwd met de christelijke jaartelling. Die start vanaf de geboorte van Jezus. Nu zo’n 2023 jaar geleden, aan dat getal wordt vaak toegevoegd: anno domini (AD) oftewel ‘in het jaar des Heren’. De geleerden hebben ontdekt dat het er best een paar jaar naast kan zitten.
De joodse jaartelling heeft als beginpunt het ontstaan van de wereld. Althans volgens de rabbijnen die minutieus alle geslachten en leeftijden, die achtereenvolgens in de Bijbel worden genoemd, hebben zitten optellen. Het is dus niet anno domini, maar anno mundo (AM) of ‘het jaar van de wereld’. Conform deze telling zou de wereld nu 5783 jaar oud zijn. Dankzij de wetenschap weten we wel beter. Er zijn echter velen die de bijbel voor absoluut waar aanhouden, dus uitgaan van het scheppingsverhaal en de evolutieleer verwerpen.
Moslims grijpen in hun jaartelling - hoe kan het anders – terug naar het leven van de profeet Mohammed. Daarom leven we momenteel in het jaar 1444. 1)
Startpunt voor de jaartelling is het vertrek van Mohammed uit Medina naar Mekka, een centrale gebeurtenis in het leven van de profeet, of eerbiediger, de Profeet – met een hoofdletter.
Het islamitische jaar is iets korter dan het Westerse en het joodse jaar. Dus qua jaartal haalt de islamitische jaartelling op den duur de westerse en heel veel later de joodse jaartelling in. Moslims baseren hun jaartelling volledig op de maansomlopen om de aarde. Iedere maanmaand duurt 28 tot 29 dagen. Twaalf maanmaanden zijn elf dagen korter dan het zonnejaar. Dat is dan ook de reden dat de Ramadan door het Westerse jaar heen schuift.
De joodse jaartelling is ook een maanjaar. Maar Joden stoppen zeven keer in de negentien jaar een extra maanmaand in het zonnejaar. Deze joodse schrikkeljaren zorgen ervoor dat het joodse jaar precies in de pas blijft lopen met het zonnejaar. Dat is van groot belang voor de joodse kalender, omdat veel feesten seizoensgebonden zijn.
Binnenkort vieren Joden Toe Bisjwat, de vijftiende van de maand sjwat. Het is het nieuwjaarsfeest van de bomen, waardoor bepaald kan worden hoe oud een boom is en of er vruchten van gegeten mogen worden volgens de joodse spijswetten (kasjroet). De seculiere versie van deze feestdag is dat het om ‘bomenplantdag’ gaat. In Israël trekken schoolkinderen de natuur in om boompjes aan te planten. Het voorjaar komt eraan.
Ook Pesach (zeg maar het Joodse paasfeest, al heeft het niets te maken met christelijke Pasen waarbij de kruisdood van Jezus centraal staat) is in wezen gebonden aan het voorjaar: oude wintervoorraden werden opgeruimd, er werd volop schoongemaakt. De Pesachmaand (nissan) is eigenlijk het begin van het joodse jaar. Pas zeven maanden later, aan het begin van de herfst, wordt tijdens de maand tisjrie het religieuze joodse nieuwjaar gevierd.
Vanzelfsprekend is het joodse lichtfeest chanoeka, dat net achter de rug is, een echt winterfeest. Net als kerst waarbij licht in de donkerste periode van het jaar centraal staat. Chanoeka duurt acht dagen, dus langer dan de twee kerstdagen (in Nederland). Dan wordt de her-inwijding van de door heidenen verontreinigde Tempel gevierd die indertijd acht dagen duurde, de duur van het feest dat kon worden ingehaald in de gereinigde Tempel.
Dat ook voor Joden de Joodse jaartelling wel eens ingewikkeld kan zijn, bleek toen ik een paar bekende Joden op de zesde dag van chanoeka hoorde zeggen dat het de volgende dag de laatste dag van chanoeka zou zijn. Die dag was echter de één na laatste dag. Op de avond van die dag, die volgens de Westerse kalender om 24 uur eindigt, werd de achtste en laatste kaars aangestoken in de chanoekia, de chanoeka-kandelaar. Volgens de Joodse kalender begon toen pas de achtste dag van chanoeka. De nieuwe joodse dag begint namelijk na het ondergaan van de zon en niet om twaalf uur ’s nachts. Kunt u het nog volgen?
