Contacten die ik had als vertegenwoordiger vanuit Joodse hoek met moslims (en ook met sommige christenen of anderen) werden in de regel ruw verstoord als de vlam weer eens in de pan sloeg in het Midden-Oosten. Toch lukte het vaak wonderwel om met de meeste gesprekspartners van islamitische huize in gesprek te blijven als er raketten vanuit Gaza neerdaalden op Israël en de Israëli’s de lanceerinstallaties en Hamasstrijders met precisiebombardementen probeerden uit te schakelen. Dat kon omdat er al eerder flink was geïnvesteerd in de onderlinge relaties en goodwill was opgebouwd.
Bittere verwijten van islamitische gesprekspartners werden dan wel je deel, doch ze gingen meestal mee met mijn stelling dat we het Palestijns-Israëlisch probleem maar beter niet konden importeren. Zij waren er helemaal niet mee geholpen als ook wij in Nederland vechtend de straat over zouden gaan. Het was beter om te laten zien dat samenleven heel goed kan, als je elkaar in elkaars waarde laat.
Praten kan je met iedereen die dat wil. Bij dialoog zijn er wel een paar grondregels, zoals “elkaar niet proberen te bekeren” en respectvol openstaan voor elkaars zienswijze, dus niet bij voorbaat de ander verwerpen of zelfs verketteren vanwege diens anders zijn of andere overtuigingen.
Daarnaast had ik als lakmoesproef voor het aangaan van serieuze allianties - dat gaat verder dan louter dialooggesprekken voeren en bij elkaar op bezoek gaan en dergelijke - dat de twee statenoplossing de meest redelijke oplossing is voor het Palestijns-Israëlisch conflict. Zodra ik merkte dat de alliantiepartner van mening was dat er geen enkel bestaansrecht was voor Israël als een Joodse staat (“dat land moet gewoon verdwijnen”) dan hield het voor mij op. Dan kon je eventueel nog wel contacten hebben, maar in mijn ogen was er dan geen enkele grond voor echte samenwerking met een Joodse gemeente.
Niet iedereen dacht er echter zo over binnen mijn kring. Sommigen stelden de relatie voorop, voor mij was de inhoud ondergeschikt aan de relatie. Dan maar geen relatie als je daardoor jezelf moet verloochenen, i.c. Israël opgeven. Dat doe je ook als je voor “de goede zaak” meegaat met mensen die dat impliciet wensen (bijvoorbeeld door Israël aan te duiden als “dat deel van Palestina, waar Joden en moslims samenwonen”).
Antizionisme komt doorgaans neer op een nieuwe variant van antisemitisme. Bij mij moet je niet aankomen met “ik ben geen Jodenhater, ik ben alleen maar tegen Israël als Joodse staat, die moet weg”. Natuurlijk is de ontstaansgeschiedenis van het Joodse land omgeven met allerlei ingewikkeldheden en ook onrechtvaardigheden. De Israëlische Joden zijn niet van alle smetten vrij. Maar om te doen alsof de tegenpartij, dus de Arabische wereld in het algemeen en Palestijnse Arabieren in het bijzonder niet net zo goed hele grote blaam treft, is op zijn zachtst gezegd volkomen eenzijdig en zelfs hypocriet.
Voor mij is het Palestijns-Israëlisch conflict vooral een territoriaal dispuut: van wie is het land? Met belangrijke historische en nationale aspecten. Het is niet primair een religieus conflict, al zien de extremen aan beide kanten dat wel zo. (1)
Het is opvallend dat de zogeheten landsbelofte (God heeft het land voorbestemd voor het Joodse volk) óók voorkomt in de Koran. Als dat onderkend wordt dan zouden moslims geen religieus punt moeten maken van een Joods land (het enige ter wereld) op die plek. Van Joden in Israël mag je uiteraard ook wat verlangen om eruit te komen met elkaar; en ik weet dat die daartoe in meerderheid bereid zijn. Israëli’s zien vrede en normalisering als pure winst. Voor de harde antizionisten is normalisering volstrekt taboe en zijn zelfs contacten met Joden not done.
Zwart-wit denken overheerst. Het wantrouwen tussen Israël en de Palestijnen is heel groot geworden vanwege alles wat er is gepasseerd. Een uitweg lijkt steeds moeilijker te ontdekken.
