Bemidbar/Numeri 30:2-36:13

De parasjot Matot en Masee worden dit kalenderjaar tezamen gelezen. 
De gelofte en de eed komen ter sprake, de oorlog tegen Midjan, het speciale verzoek van de stammen Reuven en Gad om tegen de oorspronkelijke plannen in een groot stuk van het transjordaanse in bezit te mogen nemen. In de parasja Masee stelt Mozes regels over de verdeling van het land, over moord en doodslag en asielsteden voor plegers van niet-opzettelijke doodslag. Masee begint met een uitputtende opsomming van de pleisterplaatsen, die de Israëlieten op hun reis
van veertig jaren hebben aangedaan.¹ Op bevel van de Eeuwige heeft Mosjee de etappes volgens de verschillende vertrekpunten genoteerd, het is een lange lijst van 42 namen. Waarom die lange opsomming?

Het wonder van overleven

Rasji en ook de Ramban ² zeggen, dat de 42 pleisterplaatsen willen uitdrukken dat het niet de bedoeling van de Eeuwige was dat het volk Israëls voortdurend op stap was; als je goed kijkt zie je, dat er lange rustpauzen van soms meerdere jaren waren. Ovadja Sforno (16^e eeuw) meent dat de opsomming een groot compliment uitstraalt voor een volk dat de routes die de Eeuwige had aangegeven blind had gevolgd door woestijnen waar niets groeide, zodat een beloning wel was gerechtvaardigd: het beërven van het beloofde land.
Maimonides (12^e eeuw) zegt: latere generaties zouden kunnen denken dat de Israëlieten zich ergens vlakbij de bewoonde wereld ophielden, waar mensen nog wel zouden kunnen wonen. Om aan deze twijfel een eind te maken (…) somt de Schrift alle pleisterplaatsen op, zodat komende generaties ze kunnen opzoeken en de grootheid kunnen beseffen van het wonder dat mensen in staat stelde om veertig jaar op zulke (onherbergzame) plaatsen te leven.³

Omzien in verwondering

We kunnen ons ook voorstellen dat de hoogbejaarde leider er eens goed voor is gaan zitten om terug te kijken; zijn taak zat er bijna op, de oversteek van de Jordaan was ophanden, hij had op de top van de berg het beloofde land mogen aanschouwen, zijn opvolger Jozua was al aangewezen. Nu was het moment om het wonder van die veertigjarige zwerftocht nog eens accuraat te administreren. Ieder oponthoud had zijn eigen verhaal en was belangrijk om herinnerd te worden. Misschien was het opschrijven van al die plaatsen – wie weet aan de hand van tijdens de reizen al haastig gemaakte notities - wel de mnemotechnische kapstok voor de veel uitgebreider later vast te leggen kronieken. Ongetwijfeld zal de oude leidsman die vele stadia van zijn leven en dat van zijn volk al schrijvende weer herbeleefd hebben met een mix van emoties en zeker ook van verwondering en dankbaarheid

Wat zijn onze pleisterplaatsen?

De reizen van de Israëlieten en de opsomming van hun pleisterplaatsen hebben een universele resonantie naar ons eigen leven. Ook wij kunnen er eens voor gaan zitten en terugblikken, op ieder moment in ons leven, aan de hand van de vraag: wat waren onze pleisterplaatsen? Dat kan geografisch, maar ook naar belangrijke levensgebeurtenissen. Iedere pleisterplaats heeft zijn verhaal, iedere episode is belangrijk. Je kan ze zelfs net als Mozes op een stuk papier schrijven en aan de muur hangen om er over te mijmeren. Of gebruiken als mnemotechnische kapstok om een boek over je leven te schrijven.

Noten

1. Verschillende andere commentaren op de parasjot Matot en Masee zijn te vinden in mijn boek REIZEN DOOR DE TORA , deel 2 Leviticus, Numeri en Deuteronomium, en op mijn website 

2. Zie Rasji en Ramban ad 33:1 op Sefaria.org

3. Guide for the Perplexed, Part 3 50:7

RC 21 juli 2021