Dewariem 29:9–30:20
Meestal wordt deze parasja gecombineerd met de volgende parasja Wajelech in verband met de eigenaardigheden van de Joodse kalender. Dit jaar biedt de gang van de kalender ruimte voor een aparte lezing. Die valt op de sjabbat vlak voor het begin van het Joodse Nieuwjaar, Rosj Hasjana.
De Tora voor allemaal en alle tijden
Het afscheid van Mosjee van zijn volk nadert. Op een van zijn laatste levensdagen heeft Mosjee voor een belangrijke toespraak het volk bijeengeroepen. Hij wil in de vorm van een kernachtige samenvatting van al zijn voorgaande woorden de sluiting van het verbond tussen Israël en de Eeuwige opnieuw bevestigen. Een enorme massa mensen staat opgesteld voor de oude leider, niet alleen de belangrijke mensen, de aanvoerders en officials, maar álle mannen en - uitdrukkelijk genoemd - de vrouwen en de kinderen van Israël, met andere woorden van hoog tot laag. Maar ook de vreemdelingen, de houthakkers en waterdragers staan erbij. De waterputters en de houthakkers komen ook voor in het boek Jozua (9:27): De naburige Hivvieten hadden Jozua misleid door uit angst voor het geweld van de Israëlieten zich voor te doen als van verre gekomen bedelaars, die aansluiting bij het volk zochten. Toen het bedrog uitkwam, werden ze toch niet omgebracht, maar maakte Jozua hen houthakkers en waterputters voor de gemeenschap. Niet alleen tot de aanwezigen richt Mosjee zich, maar ook tot ‘degenen die hier (nog) niet bij zijn' (29:13), kortom: de toekomstige generaties; de Tora is voor iedereen, niet alleen voor de elite, de happy few, de geleerden of de mystici, en hij of zij is voor alle tijden.
Leven of dood
Ook in deze parasja weer een indringende beschrijving van hoe fataal de gevolgen kunnen en wellicht zullen zijn van het in de wind slaan van Zijn voorschriften. Beelden van verwoesting en ontwrichting worden zo plastisch voorgesteld, dat wel uit eigen ervaring moet zijn geschreven. Herinnering aan de Assyrische wegvoering van de tien noordelijke stammen en de Babylonische verovering van Juda en de wegvoering van de Judeeërs naar de rivieren van Babylon liggen misschien ten grondslag aan deze passages.
Maar steeds heeft het volk de keus, benadrukt de hoogbejaarde voorman: ‘Zie, vandaag houd ik je voor het leven en de dood, het goede en het kwade' (30:13). Het is geen onhaalbare zaak, die Tora, want de geboden zijn niet in de hemel, maar hier op aarde binnen het bereik van de mens.
De verstrooiden na vele rampen bijeengebracht
Opeens heeft Mosjee tijdens zijn gepassioneerde woorden een visioen, dat ver vooruit reikt tot in een nameloze toekomst, waarin al het denkbare, het kwade en het goede, onvermijdelijk al is gebeurd. ‘Wanneer alles werkelijkheid is geworden wat ik u beschreven heb, zegeningen en vervloekingen, en wanneer u ten slotte, door de Eeuwige, uw God, uiteengejaagd en verstrooid onder alle volken, daar lering uit getrokken hebt en samen met uw kinderen naar de Eeuwige, uw God, terugkeert en hem weer met hart en ziel gaat gehoorzamen – daartoe heb ik u vandaag aangespoord –, dan zal de Eeuwige, uw God, in uw lot een keer brengen: hij zal zich over u ontfermen en u, na u eerst verstrooid te hebben, weer uit al die landen bijeenbrengen' (30:1-3).
Het is dit visioen dat in de haftara bij deze parasja uitgebreid wordt bezongen.
De staat Israël bestaat nu 73 jaar en herbergt al meer dan de helft van de Joden. Ik laat het graag aan de theologen over of hiermee deze profetie is vervuld.
De oude profeet – als middelaar van de Eeuwige en bezitter van 120 jaar mensenkennis – weet wel dat de mens steeds de vrije keus heeft en toch – of juist daarom - zal onvermijdelijk vaak het verkeerde worden gekozen. Israël let op uw zaak … Drukte Rabbi Akiva deze paradox, die de filosofie en de religie tot op heden splijt, niet bondig uit in zijn spreuk of liever zen-achtige koan: ‘Alles is voorzien, toch is de vrije wil gegeven' (Talmoed, Pirkee Avot 3:15)?
Sjana tova en een goed en zoet nieuw jaar gewenst!
Noot 1. Andere aspecten van deze parasja zijn belicht in mijn boek REIZEN DOOR DE TORA, deel 2 en op mijn website www.robcassuto.com
