Pesach is het feest waarin de bevrijding meer dan drieduizend jaar geleden van de Israëlieten uit de Egyptische onderdrukking wordt herdacht. De afstammelingen van Jacob, de Israëlieten, ooit in Egypte aangeland op de vlucht voor hongersnood, waren in de loop van ruim vierhonderd jaar uitgegroeid tot een groot volk, maar gaandeweg tot slavernij gebracht en steeds wreder door de Farao onderdrukt; onder de brandende zon moesten de slaven zwoegen tot de uitputting toe, tranen van wanhoop werden vergoten. Maar de tien plagen brengen de Farao uiteindelijk tot de vrijlating van de slaven.

De Hebreeuwse slaven waren duidelijk niet vrij. Ze waren gevangen in een hiërarchisch systeem en als slaven werden ze opgejaagd in een genadeloze productierace van bouwstenen voor steden en paleizen van de farao. Ze kregen slaag en veel te weinig te eten en hun kinderen werden hen afgenomen en gedood. Zo erg is het met ons in het grootste deel van de wereld niet. Wel zijn ook wij meer onmerkbaar in een productie- en consumptiesysteem gevangen, het kapitalisme. In ons woont zowel een slavendrijver als een slaaf. Bij de een is het meer de slavendrijver, die de overhand heeft, bij de ander is het meer de slaaf. Ieder draagt heel Egypte in zich. We worden door elkaar in het systeem gehouden, een systeem waarin we keihard moeten werken om te consumeren en keihard moeten consumeren om aan het werk te kunnen blijven.

We worden niet fysiek gemarteld en komen niet om van de honger. Integendeel. We worden verleid tot productie en consumptie van een overvloed aan producten die we meestal zorgeloos consumeren, goedkope etenswaren, ontelbare gadgets, verre exotische reizen. We worden constant aangespoord om steeds nieuwe dingen en diensten te kopen, zodat de economie op gang kan blijven en winsten gegarandeerd blijven. De meesten van ons althans in Europa voelen zich best senang omgeven als we zijn door een staat en een gezondheidszorg die ons in de regel opvangt bij tegenslag.

De plagen van de bijbel doen denken aan de huidige verstoringen van het ecologisch evenwicht. Denk bv aan de milieuvervuiling of het massaal ophokken en doorfokken van dieren. Het ongelimiteerde reizen en wereldwijd handelen werkt globale verspreiding van virussen en bacteriën in de hand. De Israëlieten, de slaven van toen, is het gelukt was om te ontkomen aan de farao en zijn leger. Toen ze na de doortocht door de rietzee in de weidse leegte van de woestijn beland waren, lachte een eindeloze openheid van mogelijkheden hen toe. Ze konden nu als vrije mensen en nieuw samenleving gaan vormen. Ook onze wereld wordt nu mijns inziens een kans geboden om het leven en de samenleving op een andere manier vorm te gaan geven.