De parasja Tazria (“zij die zwanger wordt”) handelt over de reinigingshandelingen die de vrouw na de geboorte van haar kind moet verrichten; vervolgens gaat het hoofdstuk verder grotendeels over procedures rond de huidziekte tsaraät, vermoedelijk een vorm van melaatsheid, soms vertaald als ‘huidvraat'. Het is aan de priester om te bepalen, wanneer daarvan sprake is; in het bevestigende geval is de lijder onrein en moet hij buiten het kampement verblijven totdat de priester concludeert, dat genezing heeft plaats gevonden. In de volgende parsje Metsora volgen vergelijkbare voorschriften voor de aantasting van muren, gebouwen en kleden met tsaraät en tenslotte zijn er de regels voor onregelmatige vloeiingen uit de mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen en de bijbehorende reinigingshandelingen.
Hoe men met de moderne wetenschappelijke kennis van nu hierover moge denken, men kan de Israëlieten van toen een intuïtie voor het belang van hygiëne voor gezondheid en welzijn niet ontzeggen. Toch leggen de Oude Wijzen daar niet de nadruk op.
Lasjon hara
Ze zien tsaraät niet zozeer als een medisch-hygiënisch verschijnsel als wel als een fenomeen dat waarschuwt dat er iets in de levenswandel van de getroffene door deze ziekte niet in de haak is. Wat plechtiger gezegd is de huidaantasting een uiting van een ‘innerlijke spirituele verstoring in de relatie van de lijder aan tsaraät met zijn Schepper' 1 Met name wordt dan gedoeld op lasjon lara, letterlijk ‘kwade tong, kwade taal', verbale uitingen over andere mensen, die hun schade kunnen toebrengen, zoals laster, roddel, geruchten, achterklap, geklets, niet geverifieerde verhalen, verzinsels 2 3. We moeten tsaraät dan niet meer letterlijk opvatten als een lichamelijke ziekte, schimmel uitslag van kleden of ondermijning van muren maar als metafoor voor de gevolgen van lasjon hara; een ziekelijke aantasting van de ziel of als een levensgevaarlijke kwaal van de samenleving. Dat is een boodschap, die voor onze moderne tijd nog niets aan actualiteit heeft verloren.
Inflatie
Roddel, laster, kwaadspraak en de verspreiding van leugens zijn fenomenen van alle tijden, maar de uitvinding van de drukpers heeft dat enorm aangewakkerd. Dertig jaar geleden heeft het internet zijn intrede gedaan. Dat betekent naast het ontegenzeggelijk nut van dit inmiddels onmisbare medium een duizendvoudige inflatie van lasjon hara. Momenteel kan (en mag tot op grote hoogte) iedereen via sociale media laster, kwaadspraak, verzinsels en complottheorieën over de hele wereld uitstrooien. Individuen en instituten in dienst van duistere belangen kunnen als strategie halve waarheden of hele leugencampagnes de samenleving insturen en zo onrust en haat zaaien. Dat alles betekent een gevaarlijke ondermijning van de geloofwaardigheid van de maatschappelijke informatievoorziening. Wie en wat kan je nog als waar vertrouwen?
Corona een soort tsaraät?
| Is de corona pandemie ook een soort aandoening als tsaraät? Uiterlijke gelijkenissen dringen zich op. Corona heeft in zekere zin een (tijdelijke) onaanraakbaarheid in de samenleving geïntroduceerd. De quarantainemaatregelen hebben wel wat weg van de verbanning van de lijder aan tsaraät uit het kamp en de coronatesten zijn de seculiere variant van de proeven van zuiverheid, die de priester toepaste. Natuurlijk zijn virusaandoeningen van alle tijden, maar de wereldwijde ontwrichtende omvang is toch heel opvallend. Het is verleidelijk de globale pandemie te zien als de fysieke manifestatie van de verstoring in de omgang van de mens met de aarde. Of anders uitgedrukt als een symptoom van een onbalans in de kwetsbare – zo niet al verziekte - relatie van de mens en zijn natuurlijke omgeving. Hoe men de pandemie ook wil duiden zij betekent voor velen een signaal om die relatie fundamenteel opnieuw te overdenken. De stichting ParDeS biedt daarvoor een platform voor debat en discussie, bijvoorbeeld op het ParDeS WEBINAR 6 MEI 2021 15.00 - 17.30 uur |
noten
(1) Aldus het commentaar van Nechama Leibowitz op de parasja Tazria, Studies in Vayikra/Leviticus, WZO, p. 115 ev
(2) Dit is als leerstuk van Sjmirat Halasjon tot in de meest subtiele details uitgewerkt door
Rabbi Israel Meir HaCohen Kagan, de bijgenaamd Chafetz Chaim (eind 19 e eeuw),
(3) De Tora verbiedt liegen en laster ook uitdrukkelijk: Sjemot/Exodus 20:16 U zult geen vals getuigenis spreken tegen uw naaste.
Sjemot/Exodus 23:1 ‘U mag geen vals gerucht verspreiden'
Sjemot/Exodus 23:7 ‘Houd u ver van bedrieglijke zaken'
Wajikra/Leviticus 19:16 ‘U mag onder uw volksgenoten niet met lasterpraat rondgaan', Rc april 2021
