De twee vrij korte parasjot Wajakheel (Sjemot/Exodus 35:1-38:20) en Pekoedee (Sjemot/Exodus 38:21-40:38) – de laatste twee van het boek Sjemot/Exodus – worden, zoals ook nu, gecombineerd in het gewone Joodse kalenderjaar (en samen zijn ze de op één na langste Parasja). In een Joods schrikkeljaar met zijn ingevoegde maand komen ze apart aan de orde. (1)
De parasja Wajekheel beschrijft hoe de uitgebreide instructies in de vorige parasjot voor de bouw en inrichting van de tabernakel nu eendrachtig door het volk worden uitgevoerd. In de parasja Pekoedee wordt in detail rekenschap afgelegd van de gebruikte materialen en worden regels voor de inwijding gegeven.
Niet zelden – zoals nu - valt deze sjabbat vlak voor het begin van de maand Niesan, de maand waarin Pesach valt. Dan wordt hij sjabbat haChodesj (nl. Niesan) genoemd.
In liberale kringen heeft men als haftara gekozen: Ezra 7: 1-28. In deze haftara wordt een belangrijk omslagpunt beschreven: de komst van Ezra uit Babel naar Jeruzalem. Ezra is de man die de wet zal hernieuwen.
In het gelijknamige boek Ezra wordt de terugkeer van de ballingen beschreven, een terugkeer die eigenlijk in twee (sommigen zeggen drie) golven (aliyot) ging.
De eerste vond plaats na het goedgunstig decreet van de Perzische koning Cyrus en stond onder leiding van o.a. Zerubbabel. Een enorme karavaan van 50.000 personen (incl. vrouwen, kinderen, slaven, vee) bereikten omstreeks 530 BCE Judea en Jeruzalem. In de ruïnes van Jeruzalem begon de herbouw van de tempel, die na vele tegenslagen en onder stimulering van de profeten Zacharia (Zecharja) en Chaggai plaats vond.
De tweede migratiegolf vond vele decennia later plaats (plm. 460 BCE) onder leiding van Ezra.
Hier begint de haftara, in hoofdstuk 7. Ezra was een ‘vaardig schriftgeleerde, bedreven in de wet van Mozes, die de Eeuwige, de God van Israël, gegeven heeft', zoals herhaaldelijk wordt benadrukt. Hij kwam met de opdracht om, zoals de toenmalige Perzische koning Artaxerxes II het in zijn epistel formuleerde, ‘onderzoek te doen in Judea en in Jeruzalem naar de wet van uw God, waarover u beschikt'. Ezra bracht door de koning geschonken zilver en goud voor de tempel mee en had grote bevoegdheden om financiële en andere medewerking te vragen. Hij werd vergezeld door 5.000 medereizigers waaronder vele Levieten.
Ezra houdt zich vooral bezig met het streven een einde te maken aan de vermenging die had plaats gevonden tussen Joden en Samaritanen, dwz. de destijds door de Assyriërs geïmporteerde volken. De vele gemengd gehuwde mannen, waaronder zelfs priesters, moesten hun niet-Joodse vrouwen wegsturen. Maar de belangrijkste verrichting van Ezra staat niet in het boek Ezra, maar in het boek Nehemia (Nechemja).
Nehemia, een hoge hofdignitaris aan het Perzische hof, kwam zo'n 15 jaar na Ezra in Jeruzalem aan met een onbekend aantal mee terugkerende ballingen, mogelijk een derde immigratiegolf. Op dringend verzoek had hij van de Perzische koning toestemming gekregen tijdelijk in Jeruzalem te verblijven met de volmacht om de muren van Jeruzalem te herbouwen en om aan een aantal ontstane sociale misstanden onder de Joden een eind te maken. In hoofdstuk 8 van het boek Nehemia speelt Ezra's finest hour zich af als hij op een hoog spreekgestoelte op een plein midden in Jeruzalem voor het voltallig verzamelde Judese volk voorleest uit de wet van Mozes.
Het is de verdienste van Ezra geweest, dat hij de versnipperde, in vergetelheid verglijdende kennis heeft opgerakeld, verzameld en gebundeld tot één samenhangend geschrift. Met enig recht wordt dan ook aangenomen, dat Ezra, soms een tweede Mozes genoemd, de redacteur is geweest van de Tora, zoals wij die kennen. Als zodanig betekende zijn terugkeer naar Jeruzalem een kardinaal wendingspunt in de geschiedenis van het Jodendom.
Noten
