De parasja Sjemini valt in de Pesachweek 1 . Woensdag 5 april is het erev Pesach, de vooravond van Pesach, als de eerste seider maaltijd wordt gehouden. De avond daarvoor gaan wij Joden overal ter wereld, in Israël en de diaspora, al dan niet met een kaars in de hand, op zoek naar chameets, gistproducten, broodkorrels, die ook na de grondige Pesach schoonmaak mogelijk nog zijn achtergebleven.
Innerlijke zoektocht
Deze zoektocht is niet alleen de afsluiting van een lenteschoonmaak, het is ook een zoektocht met een symbolische strekking, Het is een allegorie voor het opsporen van innerlijke chameets. Gist dient ervoor deeg te laten rijzen. Hij blaast lucht in de dingen, zodat ze opgeblazen worden. Het is communis opinio rabbinorum dat chameets staat voor arrogantie. Om toch wat te vinden leggen we een paar korrels chameets expres ergens op een afgelegen plekje neer. Want de meest brave burger ontdekt bij introspectie altijd wel een spoortje arrogantie.
Arrogantie
Voor de talmoedrabbijnen was arrogantie een ‘doodzonde’ 2 . Ze meenden dat God een reeks niet misse represailles in petto had voor wie arrogantie in zich had. Voor wie gelooft dat God een essentie is aan wie allerlei attributen zijn te onderscheiden, die navolging verdienen, is Zijn aanwezigheid juist bij de nederigen en berouwvollen een voorbeeld om te imiteren. Niet voor niets heeft Hij zijn aanwezigheid niet kenbaar gemaakt op een imposante hoge berg maar op de lage Sinaj, die Hij daarna niet verhief tot een indrukwekkend gebergte. Hij toonde zich aan Mosjee niet in een prachtige hoge ceder, maar in een laag struikgewas, dat Hij daarna niet maakte tot een schitterend geboomte.
Het tegendeel van arrogantie
Als tegendeel van arrogantie wordt meestal nederigheid en bescheidenheid gezien. Maar ik vind eerder openheid en inclusiviteit tegenover arrogantie staan. Arrogant is wie de waarheid in pacht denkt te hebben, die erop uit is om wie zijn mening of opvattingen niet onderschrijft buiten te sluiten of zelfs te vervolgen. Arrogant is wie niet durft te twijfelen en niet open wil staan voor dialoog.
Arrogant is wie niet ziet dat de samenleving een rijkgeschakeerde pluraliteit is en die daar niet mee kan leven.
Laten al die (ultra)orthodoxen die menen dat alleen zij de waarheid van de Tora in pacht hebben en niet openstaan voor een vernieuwende interpretatie - die vinden dat alleen zij goede joden zijn en niet kunnen velen dat er meerdere manieren zijn om Joods te zijn - laten zij, wanneer zij met hun kaarsje alle hoeken van hun huis doorzoeken op chameets, dit eens bedenken.
Noten
1. Voor mijn commentaren op Sjemini zie mijn boek REIZEN DOOR DE TORA , deel 2 Leviticus, Numeri en Deuteronomium, en op mijn website
2. Zie de rabbijnse discussie op Talmoed Sota 5a
Chag Pesach sameach RC 4 april 2023
