Exodus/Sjemot 27:20 - 30:11

Vaak valt de parasja Tetsawee ¹ vlak voor Poeriem en er wordt dan gelezen uit een tweede sefer Tora. Het is 'sjabbat zachor', een van de vier speciale sjabbatot voor Pesach.

Herinner je wat Amalek je heeft aangedaan

Zachor (herinner!), omdat dan wordt opgeroepen niet te vergeten, dat er van de verraderlijke Amalekieten niets op aarde mag blijven herinneren. Gelezen wordt dan: Deuteronomium: 25:17-19: Vergeet niet wat de Amalekieten u hebben aangedaan tijdens uw tocht uit Egypte.  Toen u uitgehongerd en uitgeput was hebben ze gewetenloos, zonder enig ontzag voor God, de achterhoede overvallen, waar de zwaksten zich bevonden. Vergeet het niet! En wanneer straks de Eeuwige, uw God, u vrede heeft gegeven in het land dat u als grondgebied van hem krijgt, door u te verlossen van de vijanden die u omringen, zorg er dan voor dat niets op aarde nog aan het volk van Amalek herinnert.
De haftara (aanvullende profetenlezing) bij deze parasja is dan ook I Sjmoeël 15:2-34. De profeet Sjmoeël herinnert koning Sjaoel aan dit gebod en beveelt de koning oorlog te voeren tegen Amalek en alle Amalekieten alsmede om hun vee om te brengen. Sjaoel voert deze order niet honderd procent uit en spaart na zijn overwinning op de Amalekieten hun koning Agag.  De profeet Sjmoeël is woedend. Radicaal en resoluut onthoofdt de spirituele leider de hem voorgeleide Agag ².  

Poeriem: politiek antisemitisme

Zo komen we bij Poeriem. Er was toch nog een afstammeling van koning Agag overgebleven, die kans zag eeuwen later de Joden in het nauw te brengen, die ooit uit het heilige land naar Babylonië weggevoerd waren en nu in het Perzenrijk leefden. Dat was Haman, de grootvizier van de koning van Perzië, wiens snode genocidale plannen door Mordechai en Ester werden verijdeld; die uitredding wordt gevierd met Poeriem, het feest dat in deze tijd met veel vrolijkheid en lawaai wordt gevierd en in de toekomst gevierd zal worden, zelfs nog in de tijd, als de masjieach is gekomen.

In alle hilariteit van Poeriem beseffen we toch dat het hier gaat om verijdeling van de eerste poging – afgezien van die van de farao – de Joodse minderheid systematisch te elimineren. In mijn bewerking van het verhaal van Ester heb ik in de pleitrede van Haman bij de Perzische koning om de Joden uit te roeien passages van Martin Luther, Hitler en Ahmadinejad ingevoegd, die daar naadloos in passen.

Tegenwoordig

Tegenwoordig is antisemitisme bepaald geen afnemend fenomeen. Actuele rapporten wijzen op een gestage stijging. Een relatief nieuwe manifestatie is antisemitisme, vermomd als antizionisme. Nuttig is dan kennis te nemen van de voorbeelden daarvan uit de werkdefinitie van antisemitisme, zoals opgenomen op de website van de International Holocaust Remembrance Alliance.

• het Joodse volk het recht op zelfbeschikking ontzeggen, bijvoorbeeld door te stellen dat het bestaan van de staat Israël een racistische onderneming is;
• het meten met twee maten door van Israël gedrag te verlangen dat niet wordt verwacht of geëist van enig andere democratische staat;
• het gebruiken van symbolen en beelden die verbonden zijn met klassiek antisemitisme (bv. beweren dat de Joden Jezus hebben vermoord, of het bloedsprookje) om Israël of Israëli's te typeren;
• vergelijkingen trekken tussen het hedendaags Israëlische beleid en dat van de Nazi's;
• Joden collectief verantwoordelijk houden voor de daden van de staat Israël. 

Echter, kritiek op Israël, vergelijkbaar met kritiek tegen een ander land, kan niet worden beschouwd als antisemitisch. En voor wie democratie en een plurale samenleving na aan het hart ligt zal kritiek op het nationalistische en antidemocratische beleid van de huidige ultrarechtse regering van de staat Israël
- mits uit integere hoek - welkom zijn.

Noot

1.  Meer over Tetsawee zie mijn boek Reizen door de Tora deel 1 

2. Ik denk dat wij hier niet uit moeten leren dat vijandschap eeuwig moet duren. Nederlanders mogen niet vergeten wat de Duitsers hen ooit hebben aangedaan, maar zorgen dat niets meer ooit aan de Duitsers herinnert (dwz hen vernietigen) is niet de bedoeling en gaandeweg openen zich mogelijkheden tot verzoening. Ook Israël heeft na de Tweede Wereldoorlog een aanvankelijk zeer ongemakkelijke relatie met de Bondsrepubliek Duitsland ontwikkeld. Zullen de Oekraïners tot in de eeuwigheid de Russen moeten haten, al is daar nu gevoelsmatig alle reden toe? Meer over Amalek, zie mijn essay daarover

Herzien maart 2023

De tekst naast het afgebeelde kunstwerk van Dick Stins in Den Haag (in het Nederlands en Hebreeuws) komt uit Deuteronomium 25:17, 19 - "Onthoud wat Amalek je heeft aangedaan ... vergeet niet."