Wajikra / Leviticus 6:1-8:36
De parasja Tsav (Draag op …) 1 bevat regels over het offeren, - deels een herhaling van de vorige parasja Wajikra - en beschrijft hoe Mosjee zijn broeder Aharon en diens zonen tot priester wijdt.
De tempel bestaat sinds de verwoesting door de Romeinen in 70 CE niet meer en dieren, meelproducten en wierook worden al 2.000 jaar niet meer als offer gebracht. We kunnen ons niet meer voorstellen dat wij nader tot de godheid komen door op rituele wijze levende schepselen om het leven te brengen.
Allegorische uitleg van offers
Wel kunnen wij uit de beschrijving van de offerdienst allegorisch nog inzichten uitdiepen. In het Toracommentaar van Harvey Fields op deze parasja worden een paar van die inzichten genoemd. Zo noemt hij Wajikra/Leviticus 6:5: het vuur op het altaar moet altijd brandende worden gehouden, het mag niet uitgaan. Zo moet onze toewijding, onze aandacht actief blijven en gericht op – zo zegt de Lubavitcher Rebbe Menachem Schneerson – Tora leren, gebed en tsedaka; ik zou verruimend willen toevoegen: gericht op ontvouwing van het beste in ons op elk moment.
Herstel van verbinding
Het concept ‘offer’ zelf is niet verouderd, zoals ik in het commentaar op de vorige parasja Wajikra al heb gezegd. Het begrip offer dan ruim opgevat als het afstaan en aanbieden van iets dierbaars of kostbaars aan materie of tijd voor een doel dat boven ons eigen belang uitgaat. Dat hoger doel kan zijn: het herstel van de teloor gaande verbinding tussen ons mensen en de kosmos, waarin wij als een minuscuul deeltje zijn ingebed, of anders uitgedrukt: herstel naar een meer harmonische relatie tussen ons mensen en onze natuurlijke habitat waaruit wij zijn losgeraakt. Voor wie in theologische termen denkt gaat het om de verbinding te herstellen tussen ons en de Schepper. Aldus uitgedrukt kunnen we de les van deze parasja uittillen boven de offerplicht van het oude Israël en de uitleg zich laten uitstrekken tot buiten de antieke Joodse wereld en tot een meer universele actualiteit.
Een nieuw evenwicht
Dan hoeven we niet ver te zoeken om de behoefte aan eigentijdse offers te voelen. De milieu- en klimaatcrisis is in niet geringe mate te danken aan de boomer generatie (de geborenen in de 20 à 25 jaar na de Tweede Wereldoorlog) die steeds meer gevangen raakte in de productie-consumptie spiraal van dwangmatige groei, die weliswaar welvaart en materiële voorspoed bracht voor een groot deel van de wereld, maar die ook het milieu extreem heeft overbelast en die ons vervreemd heeft van de natuur. Laten we als persoon en als samenleving veel meer afzien van overmatige productie en consumptie van vaak massaal en te goedkoop geleverde goederen en diensten die misschien even een korte bevrediging geven en het gemak dienen, maar die niet per se bijdragen aan een durende levensvervulling en die vaak door uitbuiting van mensen en roofbouw op de natuur zijn verkregen.
De huidige en komende generaties zullen de offers moeten brengen die de vorige generatie zich niet heeft getroost. We noemen dat tegenwoordig het onontkoombare proces van transitie naar een nieuwe energiehuishouding en een meer holistische economie, die ons hopelijk voor een klimaatramp moet gaan behoeden. Vult u voor uzelf eens in welke offers u zou kunnen brengen om uw persoonlijk leven, uw onmiddellijke omgeving en daarmee een heel klein beetje de wereld in een nieuw en beter psychisch en materieel evenwicht te brengen, Een stapje op weg naar verlossing van onszelf en de wereld. In het Jodendom noemen we dat het proces van tikoen olam, de reparatie van de wereld.
Sjabbat sjalom! 2
Noten
1. Verschillende andere commentaren op de parasja Tsav zijn te vinden in mijn boek REIZEN DOOR DE TORA , deel 2 Leviticus, Numeri en Deuteronomium, en op mijn website
2. De parasja Tsav luidt de sjabbat, de ‘sjabbat gadol’ in, de sjabbat van de week waarin Pesach valt. Pesach is misschien ontstaan uit het lentefeest van de herders, die de eerstgeboren lammetjes offerden. Vervolgens is het een feest geworden van bevrijding, van uittocht uit de slavernij. Daarom is het samengaan met de parasja Tsav niet zonder zin. Het gaat om de voorwaarden te scheppen voor verzoening. We offeren tenslotte om een innerlijke en tussenmenselijke plek te maken, die onbezoedeld is, ruim en open, waardoor het grote Licht kan binnenvallen, waardoor onze verlossing en uiteindelijk die van de wereld naderbijkomen.
RC 2023
