Het coronavirus met al zijn mutaties kwam over de mensheid heen als een zondvloed. Het verhaal van de zondvloed komt niet alleen voor in de Hebreeuwse bijbel, het is universeel. In het bijbelverhaal strafte God de mensheid met een watervloed, omdat mensen door en door slecht waren geworden. God had er spijt van gekregen dat hij de mens had geschapen. Door de grote watermassa verdronken bijna alle mensen en alle dieren. Alleen Noach, een rechtschapen mens, mocht met zijn familie in leven blijven. Samen met paren van dieren die Noach op een grote ark had verzameld. God beloofde na de vernietigende zondvloed dat hij de mensheid niet opnieuw aan zo’n grote verdelging zou blootstellen. De nieuwe mensen na de zondvloed waren echter niet beter dan eerder, want de mens bleef een mislukking, aldus het Bijbelverhaal.

Volgens het Bijbelse zondvloedverhaal was de wake up call dus niet erg geslaagd. Het zou met corona net zo kunnen gaan. Als de pandemie eenmaal overwonnen is dankzij grootschalige vaccinatiecampagnes, kunnen mensen eenvoudig vervallen in hun oude gewoonten. Dus de aarde uitputten, dieren uitbuiten, vliegreizen hervatten en noem maar op. Al datgene waar de milieubeweging voor waarschuwt, doch waar klimaatsceptici en anderen min of meer schouderophalend aan voorbijgaan omdat ze niet geloven in door de mens veroorzaakte stijging van de temperatuur op aarde en van de waterspiegel, toename van zoönosen en nog meer van dat soort akelige dingen.

Ongetwijfeld heeft de pandemie, die nog lang niet voorbij is, al veel ellende voortgebracht. Niet alleen de vele doden tot nog toe en mensen met langdurige gezondheidsschade na COVID-19, ook economisch is reeds veel schade toegebracht. De culturele sector heeft eveneens zware klappen gehad. Iedereen snakt naar het einde van de pandemie.

Veel mensen zijn er niet gelukkiger op geworden in de coronajaren 2020 en 2021. Het World Happiness Report dat sinds 2012 door de Verenigde Naties wordt uitgebracht, gaat in 2021 uitvoerig in op de gevolgen van corona op de blijdschap van de mens. Geluk (of Happiness, dus blijdschap) wordt in de rapportage gemeten door enkele vrij objectieve maatstaven en uitslagen van enquêtes met meer subjectieve oordelen op een rij te zetten. Het gaat om zaken als: inkomen, levensverwachting, sociale steun van familie en vrienden, vrijgevigheid, inkomen, vrijheid en vertrouwen in de overheid.

Nederland doet het goed, want het staat in de wereldranglijst op de vijfde plaats. Sowieso worden de eerste tien plaatsen ingenomen door West-Europese landen met als enige uitzondering Nieuw Zeeland. Israël staat - ondanks de externe druk waaraan het land blootstaat - verrassend genoeg op de elfde plaats.

Helemaal onderaan in de lijst staan landen als: Afghanistan, Zimbabwe, Tanzania en Jordanië.

Wij hebben het World Happiness Report eens wat verder uitgespit.

Want daarin vergelijken ze - op zoek naar veranderingen in de geluksbeleving in 92 landen - de scores van 2020 met wat ze in 2017, 2018 en 2019 hebben gemeten.

Wat Nederland betreft is het heel opvallend dat wij zowat onderaan het lijstje staan van landen waarin een toename is gemeten van positieve emoties die door de ondervraagden zijn beleefd. Het verschil tussen 2020 en de jaren daarvoor is statistisch significant. Dus het aantal mensen dat in 2020  gelachen of genoten had was in Nederland aantoonbaar minder dan in de drie jaar daarvoor.

Een vergelijking met Israël qua geluksbeleving ligt voor de hand. Israël dat als eerste land zich weer zal gaan openstellen voor gevaccineerde toeristen, omdat  ruim de helft van de bevolking inmiddels is ingeënt.

Negatieve emoties als zorgen, droefheid en boosheid zijn in het World Happiness Report ook gemeten. In Israël zijn die significant minder voorgekomen in 2020 vergeleken met de jaren daarvoor. In Nederland is het precies andersom. Daar zijn de negatieve emoties in 2020 significant toegenomen in vergelijking met de jaren daarvoor.

Na een dip in de van familie en vrienden gevoelde sociale steun in 2015 is die component van de geluksbeleving in beide landen daarna alleen maar toegenomen.

Geluk is iets wat iedereen normaal gesproken nastreeft voor zichzelf en zijn of haar omgeving. Allerlei zaken staan geluk in de weg. Samen proberen die obstakels uit de weg te ruimen, maakt dubbel gelukkig. Immers, het geluk neemt dan toe en dat maakt op zich weer gelukkig. Vandaar dat vrijgevigheid is opgenomen in de lijst met geluksfactoren. Als je zelf het geluk hebt om te horen tot de gelukkigen dan blijkt uit onderzoek dat het gelukkig maakt als je anderen ook geluk kunt schenken.

Maar met de vrijgevigheid gaat het niet zo goed. In Nederland niet, in Israël niet. Over de jaren heen is de trend in beide landen echt omlaag.

Je kunt naar andere landen kijken, maar in het World Happiness Report zijn er ook naar leeftijd interessante uitkomsten. Over heel de wereld bleken 60-plussers in 2020 significant minder gezondheidsklachten te hebben dan in de jaren ervoor. 60-plussers rapporteerden ook een significante toename in ‘Op iemand kunnen vertrouwen als het niet goed gaat’. Dat zou betekenen dat voor hen althans de buren en ZOOM in de plaats zijn gekomen van alle overige sociale contacten, die in de lockdown tot een minimum werden beperkt. Door videoconferentieplatforms als ZOOM konden ouderen in contact blijven met hun familie, soms zelfs beter dan voor de pandemie.

Maar voor jongeren daarentegen was 2020 een moeilijk jaar. Veel verloren hun baan. En voor de lockdown waren ze sociaal heel actief. Het lijkt erop dat het veel hebben van vrienden het verdragen van de lockdown heeft bemoeilijkt. Mensen die gewend waren veel vrienden te zien hebben het heel moeilijk gehad. Met name vrouwen en jongeren hebben over het algemeen veel vrienden. Dat zou ook kunnen verklaren waarom in landen als Argentinië, Brazilië en Mexico de mensen stukken minder gelukkig waren in 2020. In landen waar mensen normaal heel close zijn met elkaar is het emotioneel stukken moeilijker om afstand te houden van elkaar.
Wat zou dat kunnen betekenen als de pandemie straks weer voorbij is? Wat zal een studie opleveren naar wat er met ons en onze samenleving gebeurt als corona definitief voorbij is?

Tijdens de pandemie namen we minder risico’s, we werden religieuzer, spiritueler, we gaven veel minder geld uit, we onthielden ons noodgedwongen van de geneugten des levens. We gaven niet het virus, maar de overheid de schuld van alles wat ons overkwam.
In Nederland wordt nu druk geëxperimenteerd met Field labs. Zien we in landen als Israël en Engeland, waar wel adequaat is gevaccineerd, niet al volle dancings en stampvolle pubs? In Amerika is de verwachting dat in de zomer iedereen van boven de zestien is gevaccineerd. Kortom, zien we al de voorbodes van wat de roaring twenties zullen worden?