Er is een bekend mopje, dat ik van Leon de Winter heb opgepikt, over de vermeende neiging van Joden om het vooral over zichzelf te hebben. Als een Fransman, een Duitser, een Engelsman en een Joodse man een boek zouden schrijven over olifanten dan zal de titel van het Franse boek luiden: De olifant en zijn liefdesleven; de Duitse versie heeft als titel: Een grondige inleiding tot het leven van de olifanten in tien delen; de Engelsman geeft zijn boekwerk als titel: Een praktische gids over het olifantenbestaan op het Indiase en Afrikaanse continent. De Jood schrijft een boek met als titel: De olifant en het Joodse probleem.
Is het echt zo dat Joden de mond vol hebben van jodendom en Joden? Er zit wel een kern van waarheid in en toch denk ik dat het best meevalt. EO-christenen kunnen het niet laten om voortdurend te spreken over Jezus. Gelovige moslims zullen hun vertrouwen in De Profeet en zijn Schepper niet onder stoelen of banken steken. En ga zo maar door.
Jodendom is een doe-religie, dus religieuze Joden kunnen er niet omheen dat bij van alles wat ze doen of beleven een zegenspreuk hoort. Eten gaat bijvoorbeeld gepaard met tal van zegenspreuken, maar ook als je - om maar iets te noemen - een regenboog ziet, hoor je een zegenspreuk te zeggen. En zo zijn er veel alledaagse gebeurtenissen die vergezeld horen te gaan van een zegen. Geprezen bent u Allerhoogste, Koning van de wereld, zo beginnen de meeste Hebreeuwse zegenspreuken, en dan komt er nog een en ander achteraan wat betrekking heeft op de reden voor de zegenspreuk.
Dat Joden zo vol van het jodendom en zichzelf zouden zijn, lijkt me op de keper beschouwd eerder een anti-Joods idee dan een Joodse waarheid. En als het toch zo mocht zijn dan is het nogal in tegenspraak met de omstandigheid dat Joden maar beter zo onopvallend mogelijk door het leven kunnen gaan om niet al te veel antisemitisme op te roepen. Lastig als religieuze Joodse mannen een hoofdbedekking horen te dragen plus tsietsiet (schouwdraden) en religieuze getrouwde Joodse vrouwen een pruik plus lange rokken en mouwen. Je valt dus op als je religieus Joods bent, of je het wil of niet.
Amsterdam was vroeger, voor de grote ramp, een stad met ongeveer tien procent Joodse inwoners. Velen waren nauwelijks religieus. Diverse buurten herbergden veel meer Joden dan het gemiddelde Amsterdamse percentage. Na de oorlog was de hoofdstad in dat opzicht geamputeerd. De spraakmakende Joodse inwoners waren in hoge mate verdwenen, gruwelijk omgebracht in het Oosten, en zij lieten een gapend groot en gitzwart gat achter.
Ik zal nooit die Turkse jongeman vergeten die graag deel wilde uitmaken van een dialooggroepje van Turkse en Joodse Amsterdammers, waar ik aan meedeed. Als reden gaf hij aan dat hij veel had gehoord over de Joodse invloed op Amsterdam, waardoor hij heel nieuwsgierig was geworden naar Amsterdamse Joden en hun verhalen.
Het is goed dat de Universiteit van Amsterdam, de gemeente en het Joodse museumkwartier een project zijn gestart om duidelijk te maken hoe Jóóds Amsterdam vroeger eigenlijk was. Een van de eerste uitingen daarvan zijn drie moderne loofhutten die zijn neergezet op het Waterlooplein tijdens Soekot, het Loofhuttenfeest.
Of het zal werken is natuurlijk de vraag. Als de meesten tegenwoordig amper weten wat het christelijke Pasen inhoudt of het islamitische Offerfeest dan zal het hoe en waarom van het Loofhuttenfeest ook wel niet zo gemakkelijk over te brengen zijn.
Maar niet geschoten is altijd mis, dus met spanning kijk ik uit vanuit mijn Israëlische woonplaats, waar je struikelt over de vele Loofhutten, naar de volgende manifestaties van De Joodse Stad. Mokum Alef werd wel met enige Jiddische overdrijving het Jeruzalem van het Westen genoemd.
